Ο Κώστας Γαβράς υποκλίνεται στο θάνατο

Έγινε σήμερα η προβολή της τελευταίας ταινίας του Κώστα Γαβρά με τίτλο «Τελευταία Ανάσα» στο Φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν την οποία σκηνοθέτησε στα 91 του χρόνια. Ο Κώστας Γαβράς είναι ο πιο δημοφιλής σκηνοθέτης με Ελληνική καταγωγή στον κόσμο. Πρόκειται για την πιο προσωπική του ταινία μέχρι την έως τώρα καριέρα του. Στον παρελθόν η ταινία του Γαβρά με τίτλο «Ζ» είχε κερδίσει Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης ταινίας καθώς και «Ο Αγνοούμενος» κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου.

Η καινούρια ταινία του Κώστα Γαβρά είναι μια αγκαλιά στο τέλος, αν και ο ίδιος δεν τη θεωρεί κύκνειο άσμα του. Εμπνευσμένος από προθανάτιες εμπειρίες και αφηγήσεις ενός γιατρού συστήνεται στο κοινό με μια εισαγωγική σκηνή άξια αναφοράς: ένα αντίγραφο Κλιμπτ από καλλιτέχνη του δρόμου σκιάζεται από τη μορφή του θανάτου. Πρέπει να τη φοβηθούμε ή να κατανοήσουμε πως θάνατος και τέχνη πάνε μαζί;

Ο κεντρικός χαρακτήρας του θα κάνει ενδελεχείς εξετάσεις σε Αμερική και Γαλλία καθώς γνωρίζει ότι έχει υψηλό ποσοστό πιθανότητας ανάπτυξης καρκίνου. Δύο γενιές τον αγκαλιάζουν καθημερινά με τις σκέψεις και τις πράξεις του, όλοι εκτός από τον γιατρό που θα του πει ότι γέλασε με το βιβλίο του που αναφερόταν στο θάνατο (ξεχάσαμε να σας πούμε ότι ο εν δυνάμει ασθενής, είναι συγγραφέας). Ενώ γράφει για τον θάνατο είναι σα να μην τον γνωρίζει για αυτό θα αποφασίσει να κάνει μια βιωματική έρευνα μέσα από συναντήσεις με ασθενείς στο τελευταίο στάδιο της ζωής. Ο γιατρός του, του δίνει άμεση πρόσβαση ως προοικονομία και προαίσθηση ότι θα πρέπει να συνταχθεί με την πιθανότητα της ασθένειας.

Μαθαίνει πως ο γιατρός του μετατράπηκε σε «γιατρό θανάτου» όταν είδε τα έθιμα στην Αφρική που γιορτάζουν τον θάνατο σαν ζωή. Τότε κατάλαβε ότι θέλει να ερευνήσει πως αφαιρείς το φόβο από τον άρρωστο και σέβεσαι την επιθυμία του αλλά και τα πρωτόκολλα του νοσοκομείου.

Στα 91 του ο Κώστας Γαβράς κάνει ίσως την πιο προσωπική του ταινία που έκανε σήμερα πρεμιέρα στο Σαν Σεμπαστιάν. Αναφέρεται μέσω ασθενών στην καταγωγή του, τους μύθους, τον Ηράκλειτο και το πέρασμα στο «μυστικό» της ζωής μετά. Ξέρει ότι «ο διάολος και τα άγχη που φέρει, κρίνονται στις λεπτομέρειες».

Η ιστορία αλλάζει πλοήγηση και ο γιατρός στο κατάρτι δίνει οδηγίες προς ναυτηλωμένους. Αν τελικά οι υποψήφιοι νεκροί ακολουθήσουν το φως, εκείνος θα τους ακολουθεί αλλά με κλειστά μάτια καθώς το φως δεν τον καλεί κοντά του ακόμα (έχει πολλά να προσφέρει και το ξέρει). Ξέρει όμως τη διαδρομή. Την υποψιάζεται ή απλά εμπιστεύεται τους ασθενείς του καθώς το ένστικτό του μελλοθάνατου γνωρίζει ήδη το μυστικό.

Γνωρίζουμε κυρίως υπερήλικες, όχι όμως αποκλειστικά αυτούς καθώς ο θάνατος δεν διακρίνει ηλικίες. Εκεί που «ο παράδεισος των τσιγγάνων δεν έχει πόνο», ο σκύλος είναι αρνητικοβόρος κάθε φόβου, οι μοτοσυκλετιστές ρίχνουν μια σούζα πάνω από το κεφάλι του τέλους, το άρθρο δεν βγαίνει από τον αποκαλούμενο «ο πατέρας». Επίσης επισκέπτεται κάποια χαρούμενη γυναίκα που έζησε μια ακόμα Κυριακή, ενώ μια άλλη εξίσου ευτυχισμένη που έφαγε τα στρείδια του χωριού της που είναι νοστιμότερα από αυτά του Παρισιού. Τα νιάτα, με την εκπρόσωπο τους, δυσκολεύονται να αποδεχτούν ότι το ταξίδι τους δεν θα τελειώσει πάνω στο πλοίο.

Το ομορφότερο τέλος ακούγεται από τον γιατρό-θεό: «Ελάτε στον κήπο μου να μιλήσουμε για το μέλλον». Ο ομορφότερος παράδεισος βρίσκεται τελικά στην ψυχή του πλουσιότερου ερευνητή της σε αυτή την ηλικία, του δικού μας Κώστα Γαβρά την ταινία του που θα δούμε και εμείς σύντομα στους κινηματογράφους.