Ευρωεκλογές 2024: Γιατί η γερμανική νεολαία εγκατέλειψε τους Πρασίνους

Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις αρχές Ιουνίου είδαν μια απότομη στροφή προς την Ακροδεξιά και απομάκρυνση από τα φιλελεύθερα, αριστερά και φιλοκλιματικά κόμματα.

Το αντιμεταναστευτικό, ευρωσκεπτικιστικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) βρήκε από τις εκλογές με τη δεύτερη μεγαλύτερη γερμανική εκπροσώπηση στην Ευρώπη.

Πρόκειται για μείωση 23% σε σύγκριση με τις τελευταίες εκλογές του 2019, οπότε και το όριο ηλικίας για ψήφο ήταν ακόμη τα 18 έτη.

Κατά τον Jennifer Collins της Deutsche Welle, περίπου το 16% όλων των νεαρών ψηφοφόρων ηλικίας 16 έως 24 ετών ψήφισαν AfD, περίπου τρεις φορές περισσότερο απ’ ό,τι πριν από πέντε χρόνια, παρά τα σκάνδαλα γύρω από τα υποτιθέμενα σχέδια ορισμένων πολιτικών του AfD να εκδιώξουν εκατομμύρια μετανάστες από τη Γερμανία – που οδήγησαν σε μαζικές διαδηλώσεις.

Μόνο το 11% αυτής της ηλικιακής ομάδας ψήφισε τους Πρασίνους, που αποτελούν μέρος του κυβερνώντος ομοσπονδιακού συνασπισμού της Γερμανίας. Πρόκειται για μείωση 23% σε σύγκριση με τις τελευταίες εκλογές του 2019, οπότε και το όριο ηλικίας για ψήφο ήταν ακόμη τα 18 έτη.

Και όμως, μια έρευνα του 2023 από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος και την Ομοσπονδιακή Γερμανική Υπηρεσία Περιβάλλοντος (UBA) σημείωσε ότι οκτώ στους 10 πολίτες ηλικίας μεταξύ 14 και 22 ετών στη Γερμανία θεωρούν ότι η δράση για το κλίμα είναι μια σημαντική υπόθεση.

Άρα γιατί τόσοι πολλοί νεαροί Γερμανοί γύρισαν την πλάτη στους Πράσινους μετά από τη μεγάλη ευρωπαϊκή εκλογική επιτυχία τους το 2019;

Μειώνεται η ευαισθητοποίηση για το κλίμα και το περιβάλλον

Ένας λόγος για αυτήν την υποχώρηση είναι ότι η ασφάλεια και η μετανάστευση είναι μεγαλύτερα εκλογικά ζητήματα -επί του παρόντος- από το κλίμα και το περιβάλλον, σύμφωνα με τον Ματίας Γιουνγκ, ερευνητή στο «Forschungsgruppe Wahlen», ένα γερμανικό ινστιτούτο εκλογικής έρευνας.

Είπε στην DW ότι η σημασία της δράσης για το κλίμα έχει υποτιμηθεί σε όλες τις ηλικιακές ομάδες από την κορύφωσή της το 2019, οπότε και οι Πράσινοι έγιναν μεγάλη πολιτική δύναμη. Ο συνδυασμός αυτών των μεταβαλλόμενων προτεραιοτήτων οδηγούν στην αποξένωση ορισμένων ψηφοφόρων από ένα πρώην ειρηνιστικό κόμμα -των Πρασίνων- που πλέον ένας από τους «πιο επίμονους υποστηρικτές της στρατιωτικής υποστήριξης της Ουκρανίας», σημείωσε ο Γιουνγκ.

Ωστόσο, έρευνα του υπουργείου Περιβάλλοντος σχετικά με τις πολιτικές απόψεις των νέων για το μέλλον, δείχνει ότι η δράση για το κλίμα και το γενικότερα το περιβάλλοντος εξακολουθούν ν’ αποτελούν προτεραιότητα για αυτήν την ηλικιακή ομάδα, ακόμη κι αν την κατατάσσουν πίσω από θέματα όπως η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη, η κοινωνική δικαιοσύνη, τον πληθωρισμό και το κόστος ζωής.

Ωστόσο, η σημασία που δίνουν οι νέοι στη δράση για το κλίμα και το περιβάλλον δεν αντικατοπτρίζεται στην ψήφο τους.

Ο Sebastian Koos, καθηγητής κοινωνιολογίας και κοινωνικών κινημάτων στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας, είπε ότι οι τρέχουσες οικονομικές και πολιτικές κρίσεις αναγκάζουν το κίνημα για το κλίμα ν’ αγωνιστεί για την προσέλκυση «νεαρών που αναζητούν καθοδήγηση».

Τα μικρά κόμματα έχουν καλύτερη απόδοση, ενώ το AfD στοχεύει νέους μέσω του TikTok

Σύμφωνα με το ινστιτούτο πολιτικών ερευνών του Βερολίνου, Infratest dimap, μικρότερα κόμματα όπως το φιλοευρωπαϊκό Volt ή το Κόμμα Ευημερίας των Ζώων συγκέντρωσαν το 28% των ψήφων μεταξύ των ατόμων ηλικίας 16 έως 24 ετών, καταδεικνύοντας τη δυσαρέσκεια που υπάρχει απέναντι στα καθιερωμένα κόμματα.

Ιδρυθέν το 2017, το Volt έχει καταστήσει την κλιματική ουδετερότητα στο επίκεντρο της πλατφόρμας του και θέλει η ΕΕ να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2040 αντί για το 2050. Σύμφωνα με τον Jung, το κόμμα, το οποίο έχει τώρα τρεις έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είχε πολύ καλύτερη απόδοση εν συγκρίσει με τις προσδοκίες του, καθώς κέρδισε σχεδόν το 8% των ψήφων κάτω των 30 ετών.

Εν τω μεταξύ, το ακροδεξιό AfD έχει στοχεύσει νέους ψηφοφόρους μέσω καμπανιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -ειδικά στο TikTok και στο Instagram- όσο κανένα άλλο γερμανικό κόμμα.

Παρά τις διαμάχες που έκαναν το TikTok να μπλοκάρει ορισμένα βίντεο του AfD, το κόμμα έχει κερδίσει πολλούς νέους με συγκινητικά κι ευκόλως κατανοητά μηνύματα.

Δυσαρέσκεια για τον κυβερνητικό συνασπισμό

Την ίδια ώρα, ο κυβερνητικός συνασπισμός που αποτελείται από τους Ελεύθερους Δημοκράτες, τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πρασίνους αντιμετωπίζει πολλαπλά προβλήματα ως το φλέγον αυτό ζήτημα. Μιαν απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της Γερμανίας για τον περιορισμό του εθνικού χρέους έχει δημιουργήσει μια τρύπα δισεκατομμυρίων ευρώ στον προϋπολογισμό για τη δράση για το κλίμα.

«Είμαι πολύ απογοητευμένη με την πολιτική του κυβερνητικού συνασπισμού και δεν νομίζω ότι είμαι μόνο εγώ, αλλά ολόκληρη η γενιά μου, επειδή έχει μείνει πίσω», δήλωσε την περασμένη Παρασκευή, μιλώντας για το μέλλον, η 19χρονη Samira Ghandour, ακτιβίστρια της Νεολαίας του κινήματος για το κλίμα. Αμέσως μετά, ψήφισε για πρώτη φορά στη ζωή της σε ευρωεκλογές.

Το γεγονός ότι πολλοί νέοι ψηφοφόροι επέλεξαν μικρά κόμματα που είναι επίσης αφοσιωμένα τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των γυναικών, τη δράση για το κλίμα και μια πλουραλιστική κοινωνία δίνει ελπίδα.

Για τον Aurélien Saussay, επίκουρο καθηγητή στο London School of Economics, τα πράσινα κόμματα, επί του παρόντος αδυνατούν να εξηγήσουν στους ανθρώπους ότι οι κλιματικές μεταρρυθμίσεις δεν επηρεάζουν το βιοτικό επίπεδο ούτε έχουν ως αποτέλεσμα υψηλότερο κόστος.

Ανέφερε τον αμφιλεγόμενο νόμο περί θέρμανσης στη Γερμανία, σύμφωνα με τον οποίο οι αντλίες θερμότητας που αντικαθιστούν τη θέρμανση με πετρέλαιο ή φυσικό αέριο θα εξοικονομήσουν τόσο τις εκπομπές όσο και τους λογαριασμούς ενέργειας.

Ο νόμος, ωστόσο, εφαρμόστηκε κακώς και κατηγορήθηκε ότι είναι άδικος, πρόσθεσε ο Ευρωπαίος ειδικός σε θέματα της πολιτικής. Αυτό οδήγησε σε «τεράστιες αντιθέσεις» επειδή οι αντλίες θεωρήθηκαν «επένδυση που τα νοικοκυριά δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά», είπε ο Saussay.

Οι διαμαρτυρίες ακτιβιστών για το κλίμα έχουν αποθαρρύνει τους νέους ψηφοφόρους;

Σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, πάνω από το 60% των νέων πιστεύουν ότι οι διαμαρτυρίες ακτιβιστών για το κλίμα είναι πολύ ριζοσπαστικές και σκορπούν τον πανικό.

Αυτός ο αριθμός έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2021, σημειώνει η Angelika Gellrich από το UBA, προσθέτοντας ότι πάνω από το 80% των νέων που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι οι διαμαρτυρίες που βλάπτουν περιουσίες ή εμποδίζουν την κυκλοφορία στους δρόμους είναι υπερβολικές.

Τέτοιες στρατηγικές δεν θεωρούνται «ένα κατάλληλο μέσο για να κερδίσεις την πλειονότητα της κοινωνίας», είπε ο Gellrich.

H Samira Ghandour, που είναι μέλος της κίνησης Fridays for Future δεν πιστεύει, ωστόσο, ότι ο ειρηνικός αποκλεισμός των αεροδρομίων ή των δρόμων έχει βλάψει τη φήμη του κινήματος για το κλίμα.

Μπορεί να καταλάβει γιατί οι άνθρωποι βρίσκουν αυτό το είδος δράσης προβληματικό, ωστόσο παραμένει προσηλωμένη σε αυτήν την στρατηγική, η οποία εκτιμάται ότι το 2019 βοήθησε το κίνημα να κερδίσει ψήφους.

«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον συμμετέχω στον Fridays for Future, και κανένας άλλος· διότι πιστεύω ότι η ειρηνική, μαζική διαμαρτυρία εξακολουθεί να είναι ο καλύτερος τρόπος κινητοποίησης της κοινωνίας των πολιτών».