Εκλογές Βρετανία: Το δύσκολο «στοίχημα» των Εργατικών και του Κιρ Στάρμερ

Όταν ακόμη και η συντηρητική ταμπλόιντ The Sun του Ρούπερτ Μέρντοχ κυκλοφορεί ανήμερα της κάλπης της 4ης Ιουλίου με πρωτοσέλιδο τίτλο «Ώρα για νέο μάνατζερ» για τις εκλογές στη Βρετανία και είσαι πρωθυπουργός των Τόρις, τότε έχεις ήδη καταλάβει πως το «παιχνίδι» έχει τελειώσει.

Όχι τυχαία, η τελευταία έκκληση του Ρίσι Σούνακ προς τους ψηφοφόρους ήταν απλά να μην δώσουν μια «υπερπλειοψηφία» στους προδιαγεγραμμένους νικητές: τους κεντροαριστερούς Εργατικούς.

«Το ανυπέρβλητο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Συντηρητικοί», γράφει χαρακτηριστικά η Sun, «είναι ότι -κατά τη διάρκεια 14 συχνά χαοτικών ετών- έχουν γίνει ένας διχασμένος όχλος, που ενδιαφέρεται περισσότερο να πολεμήσει τον εαυτό του, παρά να κυβερνήσει τη χώρα».

«Σέρνοντας το κόμμα του πίσω στο επίκεντρο κέντρο της βρετανικής πολιτικής σκηνής για πρώτη φορά από τότε που ο Τόνι Μπλερ ήταν στο Νο.10» της Ντάουνινγκ Στριτ, «ο Σερ Κιρ κέρδισε το δικαίωμα να αναλάβει την εξουσία».

Στο φόντο είναι η υποτονική οικονομία ενός κράτους-μέλους των ισχυρών του G7.

H κρίση κόστους ζωής και η βίαιη φτωχοποίηση των Βρετανών, με διάλυση του κοινωνικού ιστού.

H κατάρρευση των δημόσιων υπηρεσιών και υποδομών έπειτα από χρόνια απαξίωσης από τους πολιτικούς επιγόνους της Μάργκαρετ Θάτσερ.

H αυξανόμενη δυσπιστία στους θεσμούς και στην πολιτική.

Είναι όλα αυτά τα προβλήματα και προκλήσεις με τα οποία θα βρεθεί αντιμέτωπη η νέα κυβέρνηση της Βρετανίας.

Μιας χώρας που έχει χάσει προ πολλού την πάλαι ποτέ αυτοκρατορική αίγλη της και τώρα βρίσκεται σε μια περιδίνηση εσωστρέφειας ένεκα και του Brexit.

Αν και το μανιφέστο των Εργατικών ευαγγελίζεται «αλλαγή» -με «τέλος στο χάος» και «εθνική ανοικοδόμηση»- προχωρά τόσο όσο στις διακηρύξεις, στα όρια του εφικτού.

Οι προσδοκίες είναι πάντως τεράστιες και τα περιθώρια υπομονής στενά.

Πέντε βασικοί στόχοι

«Οι πολιτικοί, ή μάλλον οι… σαμάνοι της προεκλογικής εκστρατείας που πληρώνονται για να τους καθοδηγούν, έχουν πειστεί ότι είναι τέτοια η σοβαρότητα της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής του σύγχρονου κοινού, ώστε μια σύντομη λίστα με κουκκίδες είναι το μόνο που μπορεί να χωνέψει», έγραφαν καυστικά κατά την προεκλογική περίοδο οι Times.

Μπορεί να είναι μια τυπωμένη κάρτα σε μέγεθος πορτοφολιού, όπως συνέβη στην περίπτωση του Τόνι Μπλερ το 1997, εξηγούσαν.

Ή ο λιγότερο εύχρηστος «Λίθος του Εντ»: μια μεγάλη πέτρινη πλάκα, ύψους 2,6 μέτρων, όπου ο Έντ Μίλιμπαντ είχε χαράξει τις έξι εκλογικές υποσχέσεις των Εργατικών το 2015.

Τελικά «σηματοδότησε τον πολιτικό τόπο ανάπαυσης» του πάλαι ποτέ «κόκκινου Έντ», όπως σχολιάζει καυστικά η βρετανική εφημερίδα.

Ο Ρίσι Σουνάκ χρησιμοποίησε πέρυσι την ίδια τακτική, παρουσιάζοντας πέντε δεσμεύσεις.

Τώρα, οι Εργατικοί και ο Κιρ Στάρμερ έχουν θέσει πέντε βασικούς στόχους για την επόμενη πενταετία.

Εξασφάλιση της υψηλότερης βιώσιμης ανάπτυξης στους κόλπους των G7.

Οικοδόμηση ενός Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS) κατάλληλο για το μέλλον.

Οι δρόμοι της Βρετανίας να γίνουν ασφαλείς.

Άρση των εμποδίων για νέες ευκαιρίες, σε κάθε στάδιο.

Να γίνει η Βρετανία μια υπερδύναμη καθαρής ενέργειας.

Εκ πρώτης όψεως ακούγονται γενικόλογοι και εύπεπτοι.

Αλλά το βασικότερο για το Εργατικό Κόμμα υπό την «ήρεμη σταθερότητα» της ηγεσίας του Κιρ Στάρμερ ήταν να θέσει σε ένα λογικό όριο τον πήχη, με επιτεύξιμες δεσμεύσεις.

Πρακτικά ήταν μια απάντηση στο πάγιο αφήγημα των Συντηρητικών, και δη στα τελευταία 14 χρόνια της διακυβέρνησής τους, ότι οι Εργατικοί είναι το κόμμα των αυξήσεων φόρων και, ως εκ τούτου, «πολύ επικίνδυνοι» για να τους εμπιστευτούν οι ψηφοφόροι.

Αλλαγές με μικρό «καλάθι»

Οι Εργατικοί έχουν δεσμευτεί να μην αυξήσουν τον φόρο εισοδήματος, τον ΦΠΑ, τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, ενώ θέτουν ανώτατο όριο στον εταιρικό φόρο στο 25%.

Στοχεύουν στη συγκέντρωση 8,6 δισεκατομμυρίων λιρών για νέες δαπάνες από την επιβολή ΦΠΑ στα δίδακτρα των ιδιωτικών σχολείων και ενός έκτακτου φόρου στα υπερκέρδη εταιρειών ενέργειας, καθώς και από την κατάργηση του ειδικού φορολογικού καθεστώτος εκτός έδρας Ηνωμένου Βασιλείου.

Δεδομένου ότι η δέσμευση να διατηρηθούν χαμηλά οι φόροι εξαρτάται από την κατάσταση της οικονομίας, το σχέδιο των Εργατικών εστιάζει στην επανεκκίνηση της ανάπτυξης.

Σε αυτό το πλαίσιο, το κεντροαριστερό κόμμα έχει προαναγγείλει αυστηρούς κανόνες για τις δαπάνες.

Μια σύγχρονη βιομηχανική στρατηγική, με αξιοποίηση των ευκαιριών των νέων τεχνολογιών και ενίσχυση της καινοτομίας.

Την ίδρυση Εθνικού Ταμείου Πλούτου, ύψους 7,3 δισεκατομμυρίων λιρών, για επενδύσεις στις βιομηχανίες του μέλλοντος.

Τη δημιουργία μιας δημόσιας εταιρείας, της Great British Energy, για επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια.

«Το σχέδιό μας θα δημιουργήσει 650.000 θέσεις εργασίας στις βιομηχανίες του μέλλοντος», αναφέρεται στο μανιφέστο.

Κάνει λόγο για μια νέα 10ετή στρατηγική για τις υποδομές και για μεταρρύθμιση των κανόνων σχεδιασμού για την κατασκευή σιδηροδρόμων, δρόμων και 1,5 εκατομμυρίου κατοικιών.

Μνημονεύει μια νέα συμφωνία για τους εργαζόμενους, ώστε η εργασία να είναι αποδοτική, με μεταρρύθμιση των κέντρων εργασίας, ενίσχυση της προσφοράς παιδικής μέριμνας και ένα σχέδιο για αντιμετώπιση των προκλήσεων σωματικής και ψυχικής υγείας.

Περίπου 6.500 νέοι δάσκαλοι θα προσληφθούν για να καλύψουν τα κενά στα σχολεία της Αγγλίας. Προβλέπεται να ανοίξουν επιπλέον 3.000 βρεφονηπιακοί σταθμοί, καθώς και επέκταση του προγράμματος παροχής πρωινού σε κάθε δημοτικό σχολείο της χώρας.

Στην υγειονομική περίθαλψη –κορυφαία προτεραιότητα για τους ψηφοφόρους– οι Εργατικοί δεσμεύονται για μείωση του χρόνου αναμονής στο NHS, με 40.000 περισσότερα ραντεβού κάθε εβδομάδα, μέσω μεταρρύθμισης των υπηρεσιών υγείας και χωρίς εκτίναξη των δαπανών.

Νόμος, τάξη, ασφάλεια και γεωπολιτική

Στο μανιφέστο των Εργατικών γίνεται επίσης λόγος για μεταρρύθμιση του συστήματος μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένων σχεδίων για ένα εργατικό δυναμικό, που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των βιομηχανιών και της οικονομίας.

Θέλει επίσης να δημιουργήσει μια νέα Διοίκηση Ασφάλειας Συνόρων για να «συντρίψει τις συμμορίες» διακινητών και να μειώσει τα επίπεδα της παράτυπης μετανάστευσης.

Στο πλαίσιο του νόμου και της τάξης, προβλέπεται η πρόσληψη επιπλέον 13.000 ατόμων για ασφάλεια στις γειτονιές, «καταστολή της αντικοινωνικής συμπεριφοράς» και καταπολέμηση της έμφυλης βίας.

Γίνεται επίσης λόγος για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 2,5% του ΑΕΠ.

Ακυρώνεται δε η δέσμευση επί της κομματικής ηγεσίας Κόρμπιν για κατάργηση του πανάκριβου πυρηνικού αποτρεπτικού συστήματος Trident.

Με δεσμεύσεις για αναθεώρηση της εθνικής άμυνας εντός του πρώτου έτους διακυβέρνησης, στο μανιφέστο υπάρχει ρητή δέσμευση στο ΝΑΤΟ και για στήριξη στην Ουκρανία.

Μνημονεύεται η πρόθεση αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους, στο πλαίσιο της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή.

Για τις σχέσεις με την ΕΕ, γίνεται λόγος για μια νέα προσέγγιση, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει την επανένταξη της Βρετανίας.

Στο εσωτερικό πεδίο, εν τω μεταξύ, θα προωθηθεί μεταρρύθμιση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, με «εκσυγχρονισμό» της Βουλής των Λόρδων, αποκέντρωση εξουσιών -ώστε να ενισχυθούν οι προσπάθειες των δημάρχων σε τομείς όπως η στέγαση και η στήριξη της απασχόλησης- και ανανέωση του εκλογικού σώματος με τη θέσπιση δικαιώματος ψήφου από το 16ο έτος ηλικίας.

Εμπόδια ενόψει

«Εκ πρώτης όψεως, οι δεσμεύσεις των Εργατικών χρηματοδοτούνται πλήρως», εκτιμά η δεξαμενή σκέψης  Ινστιτούτο Διακυβέρνησης.

«Τα σχέδια δαπανών της φαίνεται να υπερβαίνουν το ποσό των νέων εσόδων κατά περίπου 1 δισεκατομμύριο λίρες», εξηγεί, «όμως το μανιφέστο είναι σαφές ότι μια κυβέρνηση των Εργατικών θα δανειστεί για να συγκεντρώσει μέρος της χρηματοδότησης για το σχέδιο της πράσινης μετάβασης».

Όμως, «όπως και οι Συντηρητικοί», δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα του πώς θα υλοποιήσει τους στόχους του με βάση τα αυστηρά όρια στα σχέδια δαπανών για τις δημόσιες υπηρεσίες, που «συνεπάγονται περικοπές σε πραγματικούς όρους».

Επιπλέον, «όπως και οι Συντηρητικοί, τα σχέδιά τους βασίζονται επίσης σε εξοικονόμηση 5 δισεκατομμυρίων λιρών από φοροαποφυγή έως το 2028/29, αν και παραμένει αβέβαιο εάν αυτό είναι εφικτό», επισημαίνει.

Αν και χαρακτηρίζει δε την εστίαση στην ανάπτυξη «αναμφίβολα σημαντική», προβλέπει ότι θα προκύψουν δύσκολες επιλογές στη δημοσιονομική πολιτική.

«Πρόκειται για ένα μανιφέστο που υπόσχεται έναν ιλιγγιώδη αριθμό αναθεωρήσεων και στρατηγικών για την αντιμετώπιση ορισμένων από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα», σημειώνει με ανάλογο σκεπτικισμό και το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών.

«Αλλά η επίτευξη γνήσιων αλλαγών θα απαιτήσει σχεδόν σίγουρα επίσης τη διάθεση πραγματικών πόρων στο τραπέζι».

Ο Κιρ Στάρμερ δηλώνει πάντως αποφασισμένος να διαψεύσει όλες τις Κασσάνδρες.

Μιλώντας προπαραμονή των εκλογών στο δίκτυο ITV, ανέφερε ότι θεωρεί ως τις μεγαλύτερες προκλήσεις «τη νοοτροπία ορισμένων ψηφοφόρων ότι τίποτα δεν μπορεί να διορθωθεί» και την ανάγκη  ανατροπής μιας διάχυτης «δυσπιστίας στην πολιτική, εξαιτίας των υποσχέσεων που δόθηκαν τα τελευταία 14 χρόνια και δεν υλοποιήθηκαν».