Μπαλτάζαρ Κορμάκουρ: Ένα «άγγιγμα» σε εποχές εγκλεισμού

Μια μέρα πριν ο Κρίστοφερ πάρει τα αποτελέσματα της μαγνητικής του -που υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι πάσχει από εκφυλιστική ασθένειας του εγκεφάλου-, και ενόσω όλος ο κόσμος κλείνεται στα σπίτια του στην αρχή του εγκλεισμού, αυτός αποφασίζει να πάει στο Λονδίνο να κλείσει μια παλιά υπόθεση. Η Μίκο, η κόρη του εστιάτορα στο οποίο εργαζόταν, ήταν ο έρωτας της ζωής του και της χρωστάει μια συζήτηση και ένα άγγιγμα. Αυτή είναι η υπόθεση της ταινίας «Touch» που στη χώρα μας θα κυκλοφορήσει σε ψηφιακή πλατφόρμα. Αυτή είναι η υπόθεση της ταινίας «Touch» που σύντομα θα κάνει πρεμιέρα και στις πλατφόρμες που υποστηρίζουν την ελληνική γλώσσα.  

Η ταινία «Touch» είναι το δημιουργικό αποτέλεσμα της καλλιτεχνικής σύμπραξης του συγγραφέα της ομώνυμης νουβέλας «Touch (Snerting)», Ólafur Jóhann Ólafsson και του ιδιαίτερα δραστήριου Ισλανδού κινηματογραφιστή, Μπαλτάζαρ Κορμάκουρ. Ο σκηνοθέτης αναγνώρισε στο μυθιστόρημα μία ιστορία αγάπης που επιτέλους του κίνησε το ενδιαφέρον και δεδομένων κάποιων ανατροπών στην μεταφορά του βιβλίου στην οθόνη, οι δύο τους δημιούργησαν κάτι νέο. Ο ηθοποιός που υποδύεται τον πρωταγωνιστή, διαγνώστηκε με Πάρκινσον, κάτι το οποίο συνέβαλε στην καλύτερη ενσάρκωση του ρόλου, ενώ όμοια με την πλοκή της ταινίας, η μητέρα του Egill Ólafsson χώρισε τον πατέρα του για να επανασυνδεθεί με την πρώτη της αγάπη. Τα κοινά στοιχεία λοιπόν όλων των συμμετέχοντων στην παραγωγή της ταινίας με την πλοκή της ιστορίας, λειτουργούν ευεργετικά για την υλοποίησή της.  

Είχα αγαπήσει την ταινία σας «101 Reykjavik» ως λάτρης των ταινιών της Victoria Abril. Είχα δε βρει υπέροχο το πάντρεμα των διαφορετικών κουλτούρων και ενεργειών (Ισπανικής και Ισλανδικής). Το ίδιο όμως συμβαίνει και στην ταινία σας, το «Touch» καθώς η Ιαπωνική, η Αγγλική και η Ισλανδική κουλτούρα γίνονται ένα. Ήταν ένα εύκολο «πάντρεμα»;   

Για μένα το σημαντικότερο κομμάτι είναι η αυθεντικότητα σε κάθε στιγμή, η προσπάθεια να τη βρω, αλλά και η αυθεντικότητα που πηγάζει από τη μνήμη, γιατί ξέρεις ότι η μνήμη είναι κάτι διαφορετικό. Είναι η πραγματικότητα στην πιο ωμή μορφή της. Δεν αναφέρομαι σε καθημερινά σκηνικά δράματος, σε ένα διαμέρισμα στο Λονδίνο ή κάτι τέτοιο παρόμοιο, λόγου χάρη. Αναφέρομαι σε ανθρώπους που έχουν αναμνήσεις από το καλοκαίρι του ’69. Έχουν ρομαντικές αναμνήσεις από αυτό, το καλοκαίρι της αγάπης και του έρωτα. Ψάχνω όμως και την αυθεντικότητα μέσα σε αυτές τις στιγμές, προσπαθώ δηλαδή να αποκωδικοποιήσω τη γλώσσα που μιλούν αυτά τα άτομα εκείνη την ώρα, επικεντρώνοντας την προσοχή μου στη δεδομένη εκείνη χρονική στιγμή. Εξάλλου και εγώ είμαι ένα παιδί που προήλθε από έναν διαπολιτισμικό γάμο. Ο πατέρας μου είναι Καταλανός και η μητέρα μου είναι ένα κορίτσι από την επαρχία της Ισλανδίας, ενώ ο η ιστορία γνωριμίας τους είναι παρόμοια με εκείνη της Μίκο και του Κρίστοφερ. Ο πατέρας μου περνούσε από ένα εστιατόριο και είδε τη μητέρα μου και από εκείνη τη στιγμή θα παντρεύονταν σε 18 ημέρες. Είναι ακόμα μαζί, αν και σήμερα ο μπαμπάς μου πάσχει από Αλτσχάϊμερ. Επομένως, υπάρχουν αρκετά στοιχεία στην ιστορία που εμπνέονται από τη δική μου ζωή και γι’ αυτό το λόγο πιστεύω στις «μοιραίες» στιγμές. Πιστεύω δηλαδή ότι υπάρχουν αυτές οι συναντήσεις που σου αλλάζουν τη ζωή, αυτή είναι μία θεμελιώδη προϋπόθεση άλλωστε για την ύπαρξή μου. Το γεγονός ότι οι γονείς μου απλώς γνωρίστηκαν τυχαία σε ένα εστιατόριο και μέχρι σήμερα είναι μαζί (είναι η απόδειξη). Πιστεύω μάλιστα ότι ακόμα και αν δεν συναντιόνταν τότε, πάλι κάτι θα συνέβαινε που θα επηρέαζε ριζικά τη ζωή τους.  

Η πανδημία έφερε αδράνεια σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, όχι όμως στον κεντρικό σας χαρακτήρα. Εσείς πάλι, πως βιώσατε τον εγκλεισμό;   

Νομίζω ότι βίωσα την πανδημία, όπως ακριβώς και ο χαρακτήρας της ταινίας. Ήμουν μάλλον αρκετά σκεπτικός σχετικά με το μέλλον του κόσμου, της ανθρωπότητας. Αισθανόμουν ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε τη ζωή μας προχωρώντας παρακάτω, διατηρώντας βέβαια προφυλάξεις, και να μην «κλεινόμαστε» στον εαυτό μας. Αυτή είναι η ιδέα με την οποία πορεύομαι. Ήμουν μάλιστα από τους πρώτους στον κόσμο που ξεκίνησαν μία νέα παραγωγή εν μέσω πανδημίας. Ολοκληρώσαμε νομίζω την σειρά για το Netflix “Katla”, με την καραντίνα ενδεχομένως να λειτουργεί υπέρ μας αφού καταφέραμε να γυρίσουμε πλάνα σε μέρη που συνήθως έχουν φοβερή πολυκοσμία. Να πω ότι δεν το λέω με τόνο ασέβειας σε όσους υπέφεραν κυριολεκτικά μέσα σε αυτή την συνθήκη της πανδημίας, θεωρώ όμως ότι αυτό που κάναμε δεν επηρέασε τα πράγματα. Η μητέρα μου άλλωστε έλεγε πάντα ότι «φοράω μπουφάν το καλοκαίρι και κυκλοφορώ γυμνός το χειμώνα». Ήμουν πάντα αντίθετος στο ρεύμα, με ένα τρόπο. Πολύ συχνά έχω εξαιρετικές επιδόσεις σε δυσμενείς συνθήκες και κακές σε ευνοϊκές συνθήκες. Είναι ένα στοιχείο του χαρακτήρα μου που μοιράζομαι και με τον πρωταγωνιστή, Κρίστοφερ. Τον βλέπουμε δηλαδή ως έναν φιλόδοξο νέο, που οι γονείς του τον πιέζουν διαρκώς να τα πηγαίνει καλά στο σχολείο, να μάθει νέα πράγματα, εκείνος όμως ακολουθεί το ένστικτο του. Επιλέγει να ζήσει σύμφωνα με τους δικούς του κανόνες και βάσει του ενστίκτου του. Έπειτα αυτό το τραυματικό συμβάν, που μια γυναίκα που δένεται μαζί της φεύγει διά της βίας μακριά του και εκείνος δρά όπως κρίνει ο ίδιος ορθότερα και πραγματοποιεί αυτό το ταξίδι που βαδίζει στο αντίθετο ρεύμα. Είναι κάτι το οποίο αγαπώ, να πηγαίνεις σε αντίθετη τροχιά από όλους και όλα, είναι μία συνθήκη ελευθερίας. Για παράδειγμα, ο Κρίστοφερ χτυπάει ένα τατουάζ, κάτι που δεν έκανε ποτέ στη ζωή του. Κάνει δηλαδή όσα μπορεί να μην είχε δοκιμάσει. Αυτό πάλι το εντοπίζω και σε εμένα, να κάνεις δηλαδή αυτά που θες, αγνοώντας την επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία των άλλων.  

Οι γεύσεις, αλλά και η περιποίηση σε ένα γεύμα, μπορούν να μας μάθουν πολλά και για τον μάγειρα και για το πρόσωπο που περιποιείται. Τελικά το φαγητό μπορεί να γίνει ένα μέσο επικοινωνίας που σπάει το φράγμα της λεκτικής επικοινωνίας;  

Σίγουρα. Για το λόγο αυτό και ο Κρίστοφερ θέλει να μάθει καλύτερα για τη διαδικασία αυτή, παρά για τα οικονομικά. Η στοργική στάση της Μίκο τον φέρνει και πάλι εκεί. Αν και ξεκίνησε ως ένα είδος αστείου ή φάρσας, η εξέλιξη της γνωριμίας τους είναι κάθε άλλο παρά μέρος μίας κωμικής συνθήκης. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μία μορφή επανάστασης και εναντίωσης απέναντι στην αριστοκρατική και αφ’ υψηλού στάση των φίλων του. Αλλά δεν τον κρατάει μόνο αυτό εκεί (στο εστιατόριο). Νομίζω ότι είναι μάλλον η κουλτούρα, το φαγητό και ο πατέρας της Μίκο. Δεν είναι κάποιος “stalker” που περιμένει την στιγμή που θα χωρίσει (η Μίκο) με το αγόρι της. Η Ιαπωνική κουλτούρα, θεωρώ, έχει να προσφέρει πολλά σε κάποιον που έχει μία αγνή ψυχή. Ο τρόπος με τον οποίο οι Ιάπωνες φροντίζουν τα πράγματα και ο μοναδικός τρόπος που αγαπάνε είναι μάλλον ένας από τους βασικούς λόγους που ο Κρίστοφερ καταπιάνεται με τη μαγειρική και επηρεάζει συθέμελα τη ζωή του. Βλέπουμε ότι καταλήγει να «τρέχει» το δικό του εστιατόριο στην Ισλανδία.  

Στην ταινία μαθαίνουμε δύο ιαπωνικές λέξεις που δύσκολα βρίσκουμε όμοιες σε άλλους πολιτισμούς: τις «kodokushi» και «kibakusha» (δηλαδή «ο φόβος του θανάτου» και «η επιβίωση από πυρηνική καταστροφή» αντίστοιχα). Υπάρχουν κάποιες ισλανδικές λέξεις που θα θέλατε να μοιραστείτε και έχουν τέτοιο συμπυκνωμένο νόημα αποκλειστικά στη μητρική σας γλώσσα;   

Είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν, ιδίως διάφορες εκφράσεις. Για παράδειγμα, υπάρχει η έκφραση ότι «μία γυμνή γυναίκα, μαθαίνει ταχύτατα να πλέκει», που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει ότι η ανάγκη σε οδηγεί στη δημιουργία. Δηλαδή, μία γυναίκα που χρειάζεται ρούχα, θα πρέπει να τα φτιάξει. Η έκφραση αυτή ταιριάζει και στην ισλανδική κινηματογραφική παραγωγή, δουλεύουμε «με τα λίγα» για να «κάνουμε τα πολλά», διότι οφείλουμε να αφηγηθούμε τις ιστορίες μας.  

Η ταινία φέρνει στην επιφάνεια την καταναγκαστική «στείρωση» και μας κάνει να σκεφτούμε διπλά αν τελικά είναι δικαίωμα μας το σώμα μας και οι επιλογές του. Ποια είναι η άποψη σας;   

Είμαι θερμός υποστηρικτής του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του σώματός, είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ό,τι θέλουμε με αυτό, αλλά όχι με τα σώματα των άλλων ατόμων. Αν επιλέξουμε να μην κάνουμε παιδιά, είναι μία εντελώς προσωπική επιλογή. Θεωρώ ότι ο καθένας είναι κυρίαρχος του εαυτού του, δηλαδή εάν θέλεις να «δημιουργήσεις» μία νέα ζωή, έχεις φυσικά την επιλογή, αρκεί να μην βλάπτεις άλλους. 

Ευχαριστούμε την Κατερίνα Φλωρούς για τη συνεργασία και επιμέλεια