The Substance – «Η Ντέμι Μουρ ήταν πρόθυμη να πάρει το ρίσκο να εκτεθεί, να γδυθεί»

Από τότε που θυμάται τον εαυτό της, οι ταινίες τρόμου εκπληρώνουν τα κινηματογραφικά και σινεφίλ όνειρα και οράματα της Κοραλί Φαρζά (Coralie Fargeat). Αναφέρει τον Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ και τον Τζον Κάρπεντερ ως τις μεγαλύτερες επιρροές της όταν άρχισε να σκέφτεται να γίνει σκηνοθέτις σε ηλικία 16 ετών.

Κάτι που, ακόμη και σήμερα, προσθέτει ένα ακόμη βήμα στις δυσκολίες της εισόδου στη βιομηχανία ως γυναίκα και της χρηματοδότησης μιας ταινίας.

Η Φαρζά και η Μουρ

Αυτό θα ήταν μια εξήγηση, εν μέρει, γιατί πέρασαν 14 χρόνια ανάμεσα στην πρώτη της μικρού μήκους ταινία (Le télégramme, 2003) και την πρώτη της μεγάλου μήκους (Revenge, 2017)- και ακριβώς 10 χρόνια από τη δεύτερη μικρού μήκους, Reality+ (2014), όπου μπόρεσε να εξετάσει τα θέματα και τις μορφές που την ενδιέφεραν, και τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της, The Substance, η οποία έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών και κέρδισε το βραβείο καλύτερου σεναρίου μετά από 13 λεπτά χειροκροτήματος και ευρεία ευγνωμοσύνη για την επιστροφή μιας εμβληματικής σταρ της δεκαετίας του 1990, της ανυπέρβλητης Ντέμι Μουρ.

«Οι δύο ταινίες, Reality+ και The Substance, σχετίζονται μεταξύ τους, επειδή περιστρέφονται γύρω από την ιδέα ότι πάντα θα υπάρχει μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου», εξηγεί η σκηνοθέτις, βρισκόμενη ακόμη σε ευφορία μετά την πρεμιέρα της ταινίας της στις Κάννες. «Πάντα φαντασιωνόμαστε ότι είμαστε καλύτεροι, επειδή όλα γύρω σου σε κάνουν να νιώθεις ότι δεν είσαι αρκετά καλός ή ότι μέχρι να φτάσεις στην τελειότητα ή σε αυτό που θεωρείς τέλειο, θα είσαι πάντα μια χειρότερη εκδοχή του εαυτού σου».

Ο τρόπος με τον οποίο παρατηρείται, κρίνεται και επικρίνεται το γυναικείο σώμα είναι βίαιος, «οπότε το είδος του body horror είναι το καλύτερο για να δείξουμε αυτή τη βία»

Πρόκληση και ψυχαγωγία

Η σωματική, λεκτική και συναισθηματική βία κατά των γυναικών, η απαιτούμενη προσπάθεια, η υποτίμηση, το μίσος για τον εαυτό μας και τα εμπόδια που θέτουν οι γυναίκες στον εαυτό τους βρίσκονται στο επίκεντρο του έργου της Φαρζά, μιας σκηνοθέτιδας που είναι τόσο πρόθυμη να προκαλέσει όσο και να ψυχαγωγήσει με την ελπίδα να δημιουργήσει μια μικρή αλλαγή.

«Δεν είχαμε τόσες ευκαιρίες στο παρελθόν, αλλά σήμερα μόνο στον γαλλικό κινηματογράφο υπάρχουν άλλοι σκηνοθέτες που μιλούν για τις γυναίκες και το σώμα μας με διαφορετικούς τρόπους, η Ζουλιά Ντουκουρνό με το Titane, η Νοεμί Μερλάν με το Les Femmes au balcon…

»Μου αρέσει που έχουμε τόσο μεγάλη απήχηση και τις ευκαιρίες να αφηγηθούμε αυτά που κουβαλάμε μέσα μας, αλλά πρέπει να συνεχίσουμε να γκρεμίζουμε τον τοίχο και να τον ξαναχτίζουμε βάζοντας τα τούβλα με διαφορετική σειρά», λέει γελώντας.

H Κοραλί Φαρζά

Body horror και διεκδικήσεις  

Διότι, όσο σοβαρά και αν μιλάει, η Φαρζά δεν χάνει από τα μάτια της την ανάγκη να το κάνει μέσω της ψυχαγωγίας. «Γι’ αυτό ο τρόμος είναι ο καλύτερος τρόπος για να μιλήσεις για ορισμένα θέματα, γιατί σου επιτρέπει να γίνεις υπερβολικός, να απελευθερώσεις την τρέλα σου», εξηγεί.

Ο τρόπος με τον οποίο παρατηρείται, κρίνεται και επικρίνεται το γυναικείο σώμα είναι βίαιος, «οπότε το είδος του body horror είναι το καλύτερο για να δείξουμε αυτή τη βία». Χωρίς να τσιγκουνεύεται το αίμα, τα έντερα ή το gore.

Στο The Substance, η Μουρ είναι μια πρώην τηλεοπτική σταρ της γυμναστικής, που θέλει απεγνωσμένα να συνεχίσει να αντιμετωπίζεται με πόθο. Παραγγέλνει ένα μυστηριώδες προϊόν, που ονομάζεται «η ουσία», το οποίο θα δημιουργήσει (κυριολεκτικά) μια καλύτερη και νεότερη εκδοχή του εαυτού της (Μάργκαρετ Κουάλεϊ). Η ταινία μιλάει για λεκτική, ψυχολογική και συναισθηματική βία, αυτοπροκαλούμενη βία λόγω της ανάγκης για επιβεβαίωση, η οποία γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη μετά την επίτευξη των 40 ετών.

Την πατάνε και οι φεμινίστριες

«Ο Ντένις Κουέιντ υποδύεται την ενσάρκωση αυτής της βίας. Ο χαρακτήρας του είναι ένα σύμβολο καταστάσεων που εξακολουθούμε να βιώνουμε, και δεν ήθελα να αποκοπώ από αυτό, επειδή αυτά τα σχόλια και οι προσβολές είναι ο καθρέφτης με τον οποίο κοιτάζουμε τον εαυτό μας, και ο τρόπος με τον οποίο βασανίζουμε το σώμα μας είναι μια αντανάκλαση αυτής της εξωτερικής βίας», συνεχίζει η Φαρζά.

Η ιδέα για το The Substance προέκυψε όταν, στα 40 της χρόνια, η Φαρζά συνειδητοποίησε ότι άφηνε τον εαυτό της να παρασυρθεί από επικίνδυνες ιδέες. «Σκέφτηκα ότι λόγω της ηλικίας μου ήταν το τέλος, ότι δεν θα είχα πλέον θέση στην κοινωνία, ότι δεν είχα πλέον σημασία για κανέναν… Είμαι μια μορφωμένη γυναίκα, μια φεμινίστρια, και όμως αυτές οι σκέψεις μπήκαν στο κεφάλι μου», σκέφτεται.

«Ήθελα να μιλήσω για το πόσο δύσκολο είναι να αποδεχτείς το πέρασμα του χρόνου, ο μύθος του Ντόριαν Γκρέι μεταφέρεται σε όλα τα επίπεδα. Μιλάω για την ηλικία, αλλά και για το να μην αποδέχεσαι την ιδέα του τέλειου σώματος… Μου έχει συμβεί σε κάθε στάδιο της ζωής μου. Όταν είσαι νέος ο κ@λος σου δεν είναι καλός και τα βυζιά σου επίσης δεν είναι καλά, μεγαλώνεις και τα βυζιά σου σου φαίνονται καλά, αλλά ένα άλλο μέρος του σώματός σου όχι… Αυτό προέρχεται από αυτό που λαμβάνουμε από το εξωτερικό, από αυτό το ανδρικό βλέμμα που έχει δομήσει τον κόσμο μας. Άλλα βλέμματα έχουν αρχίσει να μπαίνουν στην εξίσωση, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό».

Από τη στιγμή που η Φαρζά άρχισε να γράφει το σενάριο, ήξερε ότι χρειαζόταν μια πρωταγωνίστρια που «να είναι ένας μύθος και ένα σύμβολο»

Μια δυνατή γυναίκα, σούπερ καινοτόμα στην εποχή της, έξυπνη, ενστικτώδης

Από τη στιγμή που η Φαρζά άρχισε να γράφει το σενάριο, ήξερε ότι χρειαζόταν μια πρωταγωνίστρια που «να είναι ένας μύθος και ένα σύμβολο». Η Μουρ, ένα είδωλο της δεκαετίας του 1990, ενσάρκωνε το μήνυμα του The Substance. «Τη σκέφτηκα αφού διάβασα την αυτοβιογραφία της, την οποία συνιστώ», λέει η σκηνοθέτιδα.

«Ανακάλυψα μια δυνατή γυναίκα, σούπερ καινοτόμα στην εποχή της, έξυπνη, ενστικτώδης και πάντα έξω από τα συνηθισμένα, οπότε συνειδητοποίησα ότι θα καταλάβαινε απόλυτα ότι αυτή η ιστορία που ξεφεύγει από τον κανόνα».

Η Μουρ αποδέχτηκε αμέσως τον ρόλο. «Ήταν πρόθυμη να πάρει το ρίσκο να εκτεθεί τόσο πολύ, να γδυθεί- με εμπιστεύτηκε και νομίζω ότι είδε αμέσως ότι θα μπορούσα να δημιουργήσω κάτι πολύ δυνατό γι’ αυτήν ως ηθοποιό».

Για την πρωταγωνίστρια των ταινιών «Στριπτίζ» και «Ανήθικη πρόταση», το «The Substance» σημαίνει ένα νέο στάδιο και ένα νέο κύμα ενδιαφέροντος από το κοινό εντελώς αντίθετο από το «μια ώριμη γυναίκα ξεχασμένη από τη βιομηχανία».

«Δεν είναι θύμα», όπως είπε στις Κάννες εστιάζοντας στο ίδιο το πρόβλημα και σε όσους ευθύνονται γι’ αυτό.

*Με στοιχεία από elpais.com | Photo courtesy MUBI