Το Ισραήλ, το Ιράν και η υπό διαμόρφωση «Νέα Τάξη» στη Μέση Ανατολή

Για δεύτερη φορά μέσα σε λιγότερο από έξι μήνες η Μέση Ανατολή βρίσκεται και πάλι στο χείλος της αβύσσου, αυτή τη φορά πιο κοντά από ποτέ.

Στην παρούσα φάση, πολλά θα εξαρτηθούν από την απάντηση του -δεδηλωμένα υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ και δυτικούς εταίρους-  Ισραήλ στο νέο πυραυλικό πλήγμα του Ιράν και τη διαβάθμιση της προαναγγελθείσας ανταπάντησης του πυρηνικά φιλόδοξου, αλλά με πολλά ανοιχτά εσωτερικά μέτωπα θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης.

Ανοιχτό ερώτημα παραμένει εάν η συγκυρία -εν μέσω ευρύτερων γεωπολιτικών εντάσεων και ενόψει και των κρίσιμων, αμφίρροπων αμερικανικών εκλογών στις 5 Νοεμβρίου- ευνοεί ένα τελικό «ξεκαθάρισμα λογαριασμών».

Κάτι που επιδιώκει πλέον ανοιχτά η ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου στο Ισραήλ -με τη σιωπηρή ανοχή ή και στήριξη συμμάχων και περιφερειακών εταίρων του, υπό το αφήγημα της «κλιμάκωσης για αποκλιμάκωση»- χωρίς να παρουσιάζει κανένα μακροπρόθεσμο σχέδιο ειρήνευσης ή επίλυσης του πλέον ακανθώδους ζητήματος: του παλαιστινιακού.

Στο μεσοδιάστημα έχει ήδη αλλάξει περιφερειακή στρατηγική και τους κανόνες εμπλοκής -προς αποκατάσταση και του κύρους της Μοσάντ- με διεύρυνση του μετώπου κατά του υποστηριζόμενου από το Ιράν «Άξονα της Αντίστασης».

Εν μέσω του συνεχιζόμενου, πλην επισκιασμένου από τις εξελίξεις πολέμου στην αιματοβαμμένη Λωρίδα της Γάζας -που πυροδότησε προ έτους η φρικαλέα επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ- το Ισραήλ έχει πλέον εισβάλει στο νότιο Λίβανο και βομβαρδίζει μέχρι και το κέντρο της Βηρυτού, με στόχο την εξάλειψη της παραστρατιωτικής Χεζμπολάχ.

Ενισχύοντας έτσι δημοσκοπικά τα ποσοστά της και αλλάζοντας το αφήγημα εντός και εκτός του Ισραήλ -εν μέσω διεθνούς κατακραυγής για τη σφαγή στη Γάζα και την κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών- η κυβέρνηση Νετανιάχου εντατικοποιεί τα αεροπορικά πλήγματα κατά φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών στη Συρία και στην Υεμένη.

Όχι τυχαία, το Ισραήλ έδωσε την κωδική ονομασία «Νέα Τάξη» στη στρατιωτική επιχείρηση εξόντωσης του Χασάν Νασράλα.

Του ευρέως χαρακτηρισμένου ως πραγματιστή ηγέτη της Χεζμπολάχ, «αιχμή του δόρατος» των περιφερειακών πληρεξούσιων του Ιράν.

Γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί

«Για πάρα πολύ καιρό ο κόσμος κατευνάζει το Ιράν και αυτό πρέπει να τελειώσει τώρα», είχε διακηρύξει μόλις την περασμένη Παρασκευή ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου από βήματος της 79ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, λίγο πριν δώσει την εντολή για τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα.

Εν μέσω μαζικών αποχωρήσεων κατά την ομιλία του, διακήρυξε από τα Ηνωμένα Έθνη πως «δεν υπάρχει μέρος στο Ιράν που να μην μπορεί να φτάσει το μακρύ χέρι του Ισραήλ και αυτό ισχύει για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή».

Τούτων λεχθέντων, παρουσίασε δύο χάρτες της περιοχής, δηλώνοντας -όπως διαμηνύουν τώρα και οι ΗΠΑ, μετά το νέο, ενισχυμένο ιρανικό πυραυλικό πλήγμα του Ιράν κατά του Ισραήλ- ότι ο κόσμος πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στην «ευλογία» και στην  «κατάρα».

Στη δεύτερη, ενέταξε τη Συρία, το Ιράκ και το σιιτικό Ιράν.

Στον πρώτο χάρτη, αυτόν της «ευλογίας», παρουσίαζε -με προσαρτημένα στο Ισραήλ τα παλαιστινιακά εδάφη- τους νυν (Αίγυπτο, Ιορδανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Σουδάν) και επόμενους (Σαουδική Αραβία) σουνίτες εταίρους του Ισραήλ να συνδέονται με την Ινδία και την Ευρώπη, μέσω του Ισραήλ, της Μεσογείου και της Ελλάδας.

Πρόκειται για τον Οικονομικό Διάδρομο IMEC, μια γεωπολιτική, εμπορική και ενεργειακή οδό που συνδέει την Ινδία, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη.

Το σχετικό μνημόνιο συμφωνίας (MoU) υπεγράφη πέρυσι τον Σεπτέμβριο στη σύνοδο κορυφής των G20 στο Νέο Δελχί μεταξύ της Ινδίας, των ΗΠΑ, των ΗΑΕ, της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας της ΕΕ και μεμονωμένα της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας.

Ήταν την ίδια περίοδο που από βήματος της Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ -λίγο πριν από επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ- ο Νετανιάχου παρουσίαζε έναν ανάλογο χάρτη για τη «Νέα Μέση Ανατολή», διαγράφοντας και τότε από αυτόν τα παλαιστινιακά εδάφη.

Υψηλό διακύβευμα, μείζονες προκλήσεις

Το σχέδιο IMEC θεωρείται ανταγωνιστικό της επενδυτικής-γεωπολιτικής «Πρωτοβουλίας Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος» της Κίνας, στρατηγικού συμμάχου του Ιράν, μαζί με τη Ρωσία.

Παραμένει αμφίβολο εάν ένας περιφερειακός πόλεμος στη Μέση Ανατολή θα εξυπηρετούσε σε αυτή τη φάση τα συμφέροντά τους, ενόσω έχουν ανοιχτά μέτωπα η μεν Ρωσία στην Ουκρανία, η δε Κίνα στην οικονομία.

Της πυραυλικής επίθεσης του Ιράν κατά του Ισραήλ ήταν πάντως ενήμερη η Μόσχα, εν μέσω αναφορών για «πόρτα» του Κρεμλίνου στις προσπάθειες επικοινωνίας του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν.

Είχε προηγηθεί τη Δευτέρα επίσκεψη του Ρώσου πρωθυπουργού Μιχαήλ Μισούστιν στην Τεχεράνη και συνάντηση με τον μετριοπαθή Ιρανό πρόεδρο Μασούντ Πεζεκσιάν, ο οποίος χαιρέτισε τις νέες συμφωνίες προμήθειας φυσικού αερίου με τη Μόσχα και ελεύθερων συναλλαγών με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση.

Μόλις μια ημέρα νωρίτερα, ο Πεζεκσιάν -που έως τώρα κόμιζε μήνυμα αναβίωσης της διεθνούς συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, με αντάλλαγμα την άρση των δυτικών κυρώσεων- χαρακτήρισε «εντελώς ψευδείς» τις υποσχέσεις Αμερικανών και Ευρωπαίων ηγετών για «κατάπαυση του πυρός» στη Γάζα, «με αντάλλαγμα το Ιράν να μην απαντήσει στη δολοφονία» του Ισμαήλ Χανίγια.

Ενόσω δε η Τεχεράνη προωθεί την αποκατάσταση των σχέσεων με αραβικές χώρες -με μεσολάβηση του Πεκίνου- τόνισε ότι το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα θα μπορούσαν να αντισταθούν στη μονομερή δράση των ΗΠΑ μέσω διεθνών συνεργασιών, όπως ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης και οι BRICS.

Το αντιδυτικό μπλοκ αναδυόμενων οικονομιών, με το οποίο τώρα «τζογάρει» γεωπολιτικά ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν.

Έχει προγραμματίσει κρίσιμη συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν στο περιθώριο της συνόδου κορυφής των BRICS, στις 23 του μήνα, στο Καζάν του Ταταρστάν.

Ήδη υποστηρίζει ότι στόχος του Ισραήλ -μετά τον Λίβανο- θα είναι η Τουρκία, υπαινισσόμενος σενάρια διαμελισμού της γείτονος, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού επαναχάραξης του χάρτη της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.

Η Ευρώπη σε νέες «Συμπληγάδες»

Σε αυτό το φόντο η Ευρώπη των «προθύμων», αλλά όλο και πιο ξενοφοβική, παραμένει εγκλωβισμένη σε ρόλο ουραγού των ΗΠΑ και θεατή στις εξελίξεις, αν και σε νέες «Συμπληγάδες» στο φόντο του αδιέξοδου πολέμου στην Ουκρανία.

Η νέα αποσταθεροποίηση στη Μέση Ανατολή -με πρώτο ορατό «κομμάτι» στο ντόμινο τον Λίβανο- ήδη πυροδοτεί νέες μεταναστευτικές/προσφυγικές ροές, με κύριες χώρες υποδοχής την Κύπρο και την Ελλάδα, στο φόντο αλλεπάλληλων κρίσεων, ανθρωπιστικών και μη.

Εν μέσω συναγερμού για ένθεν κακείθεν ισλαμιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις, η γεωπολιτική ένταση στη Μέση Ανατολή ήδη εκτοξεύει την τιμή του πετρελαίου, προμηνύοντας ακόμη ένα δύσκολο χειμώνα εν μέσω κρίσης κόστους ζωής, ανόδου της ακροδεξιάς και με τον πρώην και επίδοξο επόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να διακηρύττει προεκλογικά ότι «αν κερδίσω, θα έχουμε ξανά ειρήνη στον κόσμο»,  ενώ αν εκλεγεί τον Νοέμβριο η Δημοκρατική αντίπαλός του Κάμαλα Χάρις, «ο κόσμος θα γίνει καπνός».