“διαΝΕΟσις”: Γηρασμένος αγροτικός πληθυσμός και μικρός κλήρος εμπόδια ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα

Η κλιματική κρίση και η διαχείριση του νερού “απειλούν” τη γεωργία στη Θεσσαλία

Την άμεση και απαιτητική ανάγκη ανανέωσης του αγροτικού πληθυσμού με νέους ανθρώπους οι οποίοι θα διαθέτουν καλύτερη τεχνική και θεωρητική εκπαίδευση, αλλά και η αντιμετώπιση του προβλήματος του μικρού και κατακερματισμένου κλήρου, ακόμα και με το μέτρο του αναδασμού, όπου κριθεί απαραίτητο, υποδεικνύει ο Οργανισμός Έρευνας και Ανάλυσης «διανΝΕΟσις» στο πλαίσιο της έρευνας που πραγματοποίησε για τα προβλήματα  του Αγροτικού Τομέα στην Ελλάδα.

Η έρευνα που δημοσιοποιήθηκε πριν μερικές ημέρες, υποστηρίζει ότι ο πρωτογενής τομέας στην Ελλάδα, βρίσκεται σήμερα σε ένα ιστορικό σημείο καμπής. Παρά τα συγκριτικά και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της η ελληνική αγροτική παραγωγή βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά διαχρονικών στρεβλώσεων και διαρθρωτικών προβλημάτων, των οποίων η ουσιαστική αντιμετώπιση αναβαλλόταν διαρκώς από την πολιτική ηγεσία.

Η Δρ. Φαίη Μακαντάση, διευθύντρια Ερευνών της “διαΝέoσις”  μιλώντας στην ΕΡΤ Λάρισας και στην εκπομπή «Πολιτικό Ημερολόγιο», παρουσίασε αναλυτικά στοιχεία της έρευνας, η οποία εντοπίζει πέντε βασικά προβλήματα. Πέραν του μικρού κλήρου και της μεγάλης ηλικίας των αγροτών, καταγράφεται η ελλιπής εκπαίδευση του αγροτικού πληθυσμού, ο γερασμένος εξοπλισμός και η αδυναμία επαρκούς ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών, η αύξηση του κόστους παραγωγής και βεβαίως η διαχείριση του νερού και η κλιματική κρίση.

Ειδικά για τη Λάρισα και τη Θεσσαλία, το ζήτημα της αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών και της προσαρμογής του πρωτογενούς τομέα στις νέες συνθήκες είναι εκ των ων ουκ άνευ, αφού η Θεσσαλία και ειδικότερα η Λάρισα θα είναι από τις περιοχές με τις σημαντικότερες επιπτώσεις-μεταβολές λόγω της κλιματικής κρίσης, σύμφωνα με άλλη έρευνα της «διαΝέοσις» από το 2021, όπου αναφέρονταν ο αυξημένος κίνδυνος ακραίων φαινομένων στην περιοχή.

Σε ό,τι αφορά στον μικρό κλήρο, η κ. Μακαντάση σημείωσε ότι η μέση χρησιμοποιούμενη έκταση των ελληνικών αγροτικών μονάδων είναι 53 στρέμματα, ενώ η αντίστοιχη μέση έκταση στην Ε.Ε. είναι 170 στρέμματα περίπου.  Η πολύ μικρή μέση έκταση περιορίζει τα οφέλη που προκύπτουν από τον σταδιακό εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων ανά αγροτική εκμετάλλευση. Ετσι, η επίδραση των επενδύσεων σε φυσικό κεφάλαιο περιορίζεται, και ο κλάδος παρουσιάζει χαμηλή παραγωγικότητα.

Σχετικά με το ζήτημα της ηλικίας των αγροτών, στην έρευνα σημειώνεται πως το 65% των Ελλήνων αγροτών είναι τουλάχιστον 55 ετών, ενώ στην έρευνα σημειώνεται πως 200.000 αγρότες ηλικίας άνω των 65 ετών πρέπει να αναπληρωθούν άμεσα, ενώ 150.000 αγρότες που το 2020  βρίσκονταν στην ηλικιακή κατηγορία 55 εως 64 ετών πρέπει να αναπληρωθούν την επόμενη δεκαετία. Όπως προκύπτει η μεγάλη ηλικία των αγροτών, σε συνδυασμό με το χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, δυσχεραίνει την παρακολούθηση, την κατανόηση και την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών.

Η αύξηση του κόστους παραγωγής, αποτελεί σημαντικότατο εμπόδιο και πρόβλημα στην ανάπτυξη του Αγροτικού Τομέα, αφού στο διάστημα 2019 -23 οι τιμές στην ενέργεια αυξήθηκαν κατά 29%, στα λιπάσματα 72% και στις ζωοτροφές κατά 39%.

Τα ζητήματα της διαχείρισης του νερού, έχουν κομβικό χαρακτήρα για τον πρωτογενή τομέα, ενώ η κ. Μακαντάση τόνισε πως θα πρέπει να περιμένουμε για να δούμε τα αποτελέσματα που θα επιφέρει η πιλοτική για την χώρα, συγκρότηση Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων στη Θεσσαλία, με τη συγκέντρωση όλων των επιμέρους φορέων (ΓΟΕΒ, ΤΟΕΒ), συμπληρώνοντας πως η «διαΝέοσις» προτείνει συνένωση των ΤΟΕΒ  με υιοθέτηση ενιαίου λογιστικού συστήματος, διοίκηση από managers και στελέχωση με γεωπόνους και άλλους επιστήμονες αλλά και τη Δημιουργία Κεντρικής Υπηρεσίας Εγγείων Βελτιώσεων στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, η οποία θα έχει τον τελικό έλεγχο του προγραμματισμού και της πραγματοποίησης μελετών και έργων.

Στο πλαίσιο της συζήτηση, η κα. Μακαντάση εξέφρασε την άποψη ότι  το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης θα πρέπει να βρίσκεται εκτός Αθηνών, ενώ εξέφρασε την εκτίμηση ότι διαχρονικά το υπουργείο ασχολείται με τα διαχειριστικά ζητήματα των επιδοτήσεων, αποζημιώσεων κλπ, υστερώντας στον στρατηγικό χαρακτήρα που θα έπρεπε να έχει.